پروتئوم مجموعه پروتئينهاي بيان شده در يك سلول، ارگانيسم و يا موجود زنده است و شامل كليه ايزوفرمها و انواع تغيير يافته آن می‌شود. در حقیقت تعیین سکانس پروتئینها و معلوم شدن سکانس ژنها، دو عامل پیشرفت پروتئومیکس هستند. اسپکترومتری جرمی (Mass Spectrometty, MS) و علوم کامپیوتری از عوامل دیگری هستند که پیشرفت علم پروتئومیکس را در پی داشته‌اند. علم پروتئومیکس در حقیقت علم شیمی پروتئینها است با این تفاوت که بجای یک یا چند پروتئین، کل محتوای پروتئین یک سلول یا بافت و یا موجود زنده تحت مطالعه قرار می‌گیرد که به دو شاخه پروتئومیکس ساختمانی و عملکردی تقسیم می‌شود. در پروتئومیکس ساختمانی هدف شناسایی تک تک پروتئین‌های تشکیل دهنده موضوع مورد تحقیق است. اما در پروتئومیکس عملکردی تغییرات پروتئینها چه از نظر تعداد یا فرم تحت تأثیر عوامل بیرونی و یا درونی مورد مطالعه قرار می‌گیرد. در پروتئومیکس ساختمانی هدف اصلی جدا کردن تک تک پروتئینها از یکدیگر و مشاهده کردن بیشترین تعداد ممکن پروتئین با استفاده از روشهای رنگ‌آمیزی حساس می‌باشد. كاربرد پروتئوميكس: پروتئوميكس كاربردهاي زيادي دارد. دامنه فراگير اين كارآيي از تحقيقات ديرينه‌شناسي تا پيگيري علائم حيات در ديگر كرات را دربرمى‌گيرد. اما عمده‌ترين كاربرد علم مذكور، در حيطه پزشكي، همچون تشخيص و درمان بيماريها، ساخت داروهاي جديد و همچنين عرصه پرجذبه بيوتكنولوژي است. عمده‌ترين كاربردها در اين زمينه عبارت است از: 1 ـ تشخيص بيماري‌هاي ارثي 2 ـ تشخيص بيماري‌هاي عفوني و بيماري‌هاي مشترك انسان و دام 3 ـ تشخيص زودرس بيماري‌هاي بدخيم اهمیت پروتئومیکس: اهميت اين موضوع باعث شد كه در سال 2003 توجه ويژه‌اي به پروتئوميكس و جايگاه آن در تشخيص و درمان بيماريها معطوف گرديده و رشته‌اي تحت عنوان پروتئوميكس باليني بنيانگذاري و مطرح گردد، لذا مطالعه پروتئینها با پیشرفت سریع ابزاری و تکنیکی از جایگاه خاصی برخوردار گردیده و با عنایت بدین امر که پروتئینها مسئول تمامی فرایندهای درون سلولی می‌باشند، دریچه جدیدی در عرصه تشخیص و درمان گشوده شده است. گرچه توجه ويژه جوامع علمي، پژوهشي و اقتصادي، اجتماعي به پروتئوميكس در حال فزوني است و در حال حاضر کشورهای متعددی در این زمینه با بکارگیری سرمایه‌های عظیم به فعالیتی گسترده مشغول می‌باشند، مع‌الوصف، پروتئوميكس در جهان گام‌هاي آغازين خود را مى‌پيمايد. با توجه به ضرورت و اهمیت تحقیقات در حیطه‌های مرتبط با مسائل بالینی، دانشکده پیراپزشکی به لطف خداوند متعال و با نظر مساعد مسئولین ارشد دانشگاه مبادرت به تأسیس مرکز پروتئومیکس بالینی در کشور نمود و فعالیتهائی را در زمینه پروتئومیکس بالینی آغاز نموده است . در ضمن برخی از حیطه‌های تحقیقات پروتئومیکس به شرح ذیل می‌باشد: – بیوشیمی، ژنتیک و بیولوژی مولکولی – بیومارکرهای بالینی – فاکتورهای کاردیوواسکولر – پروتئومیکس و بیوتکنولوژی – پروتئومیکس بیماری‌ها – پروتئینها در پاتولوژی و درمان و ساختار آن‌ها – گلیکوپروتئومیکس و متابولومیکس – نوروپروتئومیکس – پروتئوم میکروب‌ها – تکنولوژی‌های پروتئومیکس (الکتروفورز دوبعدی، اسپکترومتری جرمی، نانوتکنولوژی، آرایه‌ها و ریزآرایه‌های پروتئین، شیمی پروتئین و…) – فارماسیوتیکال پروتئومیکس – پلاسما پروتئومیکس – بیوانفورماتیک – آنتی‌بادی‌ها و تکنولوژی آن – سم‌شناسی – پروتئومیکس عملکردی و ساختمانی – نانوتکنولوژی در پروتئومیکس اختلاف پروتئومیکس و ژنومیکس: تغییراتی که در ژنوم به علت موتاسیون رخ می‌دهد بوسیله دو روش PCR و هیبریداسیون بررسی می‌شود که این ابزارها در مورد پروتئومیکس صدق نمی‌کند، به این دلیل که برای پروتئینها مکمل یا هیبرید وجود ندارد. همچنین پروتئینها نمی‌توانند با توالی اسیدآمینه مربوط به خود هیبرید شوند در صورتی که جفت شدن بازهای DNA اجازه هیبرید شدن را در مورد الیگونوکلئوتیدها می‌دهد، از آنجا که هر پروتئین محصول یک ژن است و هر پروتئینی دارای ماهیت مولکولی واحدی نیست و این به علت تغییر و اصلاحاتی است که بعد از ترجمه در آن صورت می‌گیرد، همچنین به دلیل اینکه مکانیسم‌های تنظیمی داخل سلولی و فاکتورهای محیطی بر روی پروتئینها متفاوت است، بنابراین اشکال مختلف یک پروتئین در یک سلول مشاهده می‌شود
منبع:http://www.icps.ir
