دزآزما

جک ویلیام زوستاک متولد نهم نوامبر ۱۹۵۲ در لندن و استاد دانشگاه هاروارد که در سال جاری موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی شده است.  تحقیقات وی در زمینه نقش تلومرها و تلومراز بوده است.

تحقیقات نشانداده است که آنزیم تلومراز نقش مهمی در مطالعه مکانیسمهای سرطان دارد. جهت اطلاعات بیشتر در مجله نیچر اینجا را کلیک کنید.

کارول گریدر متولد ۱۵ آوریل ۱۹۶۱ و استاد دانشگاه  جان هاپکینز که در سال جاری موفق به دریافت جایزه نوبل پزشکی شده است. تحقیقات وی در مورد تلومرها و تلومراز بوده است.

آنزیم تلومراز در مراحل تقسیم سلول و حفاظت از کروموزومها نقش مهمی دارد برای اطلاعات بیشتر در سایت ویکی پدیا اینجا را کلیک کنید.

پس از سه سال آزمایشات DNA و سی تی اسکن بر روی جسد مومیائی توتانخامون، علت مرگ وی مشخص گردید. بر اساس این آزمایشات مشخص شد که وی از عوارض ناشی از شکستگی پا رنج میبرده است که پس از ابتلا به مالاریا، این عوارض تشدید شده و نهایتا منجر به مرگ وی گردیده است. با این کشف به بحث های فراوان در مورد علت مرگ این فرعون مصر پایان داده شد. اخبار مربوط به این کشف علمی چهارشنبه گذشته در مجله انجمن پزشکی آمریکا (JAMA) منتشر گردید. در این تحقیقات همچنین مشخص شد که توتانخامون از سندرم مارفان نیز رنج میبرده است. سندرم مارفان نوعی اختلال در بافت پیوندی است. همچنین به نظر میرسد که وی مبتلا به بیماری کهلر(Kohler’s disease) هم بوده است. در این بیماری جریان خون به پاها کاهش یافته و بتدریج استخوانهای پا تحلیل میرود.  توتانخامون در 3300 سال قبل مبزیست. وی در سن ده سالگی فرعون مصر گردید و مرگ وی در 19 سالگی بوده است بدین ترتیب حکومت وی 9 سال بطول انجامید. توتانخامون تحت تعالیم حضرت یوسف،  به خدای یکتا ایمان آورد. توتانخامون مردم مصر باستان را از پرستش خدایان متعدد منع کرد و یکتاپرستی را برای آنها برگزید.

برای مطالعه متن کامل مقاله در مجله JAMA اینجا را کلیک فرمائید.

قسمت اعظم پانکراس در خلف معده قرار مي گيرد اين عضو با عبور از عرض ديواره خلفي شکم از دوازدهه در سمت راست تا طحال در سمت چپ کشيده شده است. پانکراس بجز در بخش کوچکي از دم خود خلف صفاقي بوده (به طور ثانويه) و داراي سر، زائده قلابي (Uncinate process) گردن، تنه و دم مي باشد.

پانکراس غدۀ برون ريز و درون ريز مختلطي است که آنزيمهاي گوارشي و هورمونهايي را ترشح مي کند آنزيمها بوسيله سلولهاي قسمت  اگزوکرين  (که بصورت آسينوس هايي آرايش يافته اند) ذخيره و ترشح مي شوند. هورمونها در دستجاتي از سلولهاي اپي تليال اندوکرين بنام جزائر لانگرهانس (istets of Langerhans) ساخته مي شوند. بخش اگزوکرين پانکراس عده مرکب آسيني است که ساختمان آن شباهت به غده پاروتيد دارد.

لوزالمعده چهار هورمون انسولین ، گلوکاگون ، سوماترتساتین ، و پلی پپتید لوزالمعدی را ترشح می نماید . هریک ازاین هورمون ها ، از سلول خاصی در جزایر لانگرهانس ساخته می شوند.

ساختار انسولین :

این هورمون پلی پپتیدی است که از دو زنجیر B,Aساخته شده است که در آن دو پل دی سولفیدی BV,AVرا بهم و A₂₀ و B₁₆را نیز به هم وصل می کنند پل دی سولفید سومی نیز A₁₁,A₆ را به هم متصل می کند .

اعمال انسولین :

اثر به انتقال غشایی : انسولین انتقال گلوکز به بافت های مختلف مانند چربی ، قلب ، عضله ی اسکلتی افزاید با افزایش انتشار تسهیل شده گلوکز که یک انتشاء در این میان وجود دارد . انسولین باعث افزایش انتشار تسهیل شده در سلول های کبدی نمی شود و لی آنزیم گلوکز کیناز را فعال می کند تا گلوکز به گلوکز ها فسفات تبدیل نماید لذا به طور غیر مستقیم جریان گلوکز به درون سلول کبدی را افزایش می دهد . هم چنین انسولین و رویداد های آمینه را به درون سلول ها به خصوص سلول عضله افزایش می دهد . هم چنین باعث ازیاد عبور k⁺، نوکلئوزید ها ، فسفات معدنی به درون سلول می شود .

اثر به مصرف گلوکز: انسولین باعث افزایش گلیگولیز کبدی می شود هم چنین باعث افزایش لیپوژنزدر بافت چربی می شود اثر انسولین بر متابولیسم گیلگوژن نیز آنابولیک می شد .

اثر بر گلوکونئوژنز: انسولین بر گلوکونئوژنز اثر مهاری دارد . بدین ترتیب همان طوری که مشاهده می شود .برآیند کلیه اثرات انسولین به صورت کاهش میزان گلوکز خون می باشد .

اثر بر متابولیسم لیپیدها: انسولین اثرات لیپوژیک از خود نشان می دهد هم چنین بازدارنده ای قوی برای لیپولیند در کبد و باقت چربی می باشد هم چنین انسولین باعث مهار لیپاز حساس به هورمون می شوند لذا انسولین غلظت اسید های چرب آزاد در پلاسما را کم نماید .

اثر بر متابولیسم پروتئینها: اثر انسولین بر متابولیسم پروتئین ها به صورت آنابولیک می باشد چرا که پروتئین سازی را تحریک کرده و تجزیه پروتئین ها را نیز کند می نماید .

اثر برتکثیر سلولی: انسولین سلول ها را در محیط کشت، وادار به تقسیم می کند. انسولین هم چنین باعث تقویت اثر فاکتورهای رشد  EGF,PDGF,FGFمی شود .

ديابت

ديابت يک اختلال متابوليسم در کربوهيدرات، چربي و پروتئين است که توسط يا فقدان ترشح انسولين با کاهش حساسيت بافت ها به انسولين به وجود مي آيد.

ديابت دو نوع دارد:

ديابت تيپ 1 که وابسته به انسولين است.

ديابت تيپ 2 که غير وابسته به انسولين است.

گلوکاگن

گلوکاگن هورموني است که از سلولهاي آلفا جزاير لانگرهانس ترشح مي شود. اين هورمون هم مانند انسولين به صورت  پيش ساز ساخته شده و پس از تغيير و تحولاتي به هورمون بالغ تبديل مي شود. ترشح آن به وسيله هيپوگسيمي (کاهش قند خون)، بعضي از اسيدهاي آمينه، کاتکولامينها تحريک شده و بوسيله هيپرگسيمي (افزايش قند خون) اسيدهاي چرب، اجسام کتوني، سکرتين  و سوماتواستاتين مهار مي شود.

اثرات گلوکاگون:

1.       تجزيه گليکوژن به گلوکز را در کبد افزايش مي دهد.

2.       گلوکونئوژنز را تسهيل مي کند.

3.       پروتئين هاي بافت ها را تجزيه کرده و اسيدهاي آمينه را به کبد وارد مي کند.

4.       مصرف اسيدهاي چرب براي توليد انرژي را افزايش مي دهد.

5.       ترشح صفرا را افزايش مي دهد.

6.       ترشح اسيد معده را کاهش مي دهد.

7.       قدرت قلب را افزايش مي دهد.

سوماتو استاتين

اين هورمون علاوه بر هيپوتالاموس بوسيله سلولهاي D جزاير لانگرهانس نيز ترشح مي شود. سوماتو استاتين ترشحات پانکراس را مهار مي کند سوماتواستاتين  به صورت  پري پروسوماتو استاتين  ترشح شده و بعد از گذراندن تغييراتي به هورمون بالغ تبديل مي شود. اين هورمون ترشح و آزاد شدن هورمون رشد را مهار مي کند. اين هورمون هيچ تأثيري بر روي ترشح پرولاکتين  يا هورمونهاي گونادو تروبين ندارد. نيم عمر آن فقط چند دقيقه است

ساختمان شيميا يي هورمونLuteinizing Hormone

Lh يك هورمون گليكو پروتئيني است كه از دو واحد پپتيدي كوچكتر آلفا وبتا تشكيل شده كه توسط يك mRNA  معين واز روي يك ژن جداگانه ساخته ميشوند. واحد آلفا داراي 5 پل دي سولفوز و ريشه ي گلوسيدي آن از دو كمپلكس آسپاراژين -_اليگو ساكاريد تشكيل شده است.واحد بتا داراي6 پل دي سولفوز  وازيك يا دو كمپلكس گلوسيدي تشكيل شده است .كه ريشه گلوسيدي در برقراري ارتباط بين زنجيره ي الفا وبتا شركت دارد.پروتئين پذيرنده ي اين هورمون در غشاي سلول هدف است.cAMP پيامبر دوم در انتقال به سلول هدف است.

نقش بيو شيميا يي LH

LH محرك استروئيد سازي در بيضه ها است. LH با اتصال به گيرنده هاي غشاي پلاسمايي سلولهاي ليديك وفعال كردن آدنيليل سيلكاز باعث افزايش cAMP  داخل سلولي ودر نتيخه فعال شدن استروئيد سازي وتوليد تستو سترون مي شود.وبا كمك FsH  عمل اسپرماتو زوئيد سازي انجام مي گيرد.تبديل كلسترول به پر گنالون را در بيضه وتخمدان به عهده دارد.  پرگنالون در اثر 5فعاليت آنزيمي به تستو سترون تبديل مي شود. افزايش غلظت LH در پلاسما تحت تأ ثير افزايش GnRH  (كه يك هورمون آزاد كننده هيپوتالاموس است) واثر آن روي هيپوفيز آغاز كننده ي مرحله ي تخمك گذاري است.

اولين مرحله ي تخمك گذاري لو تئنيزه شدن است كه طي فاز لو تئال ايجاد مي شود فاز لوتئال در حوالي تخمك گذاري تحت تأثير FsH .و استراديول وLH  بر روي سلولهاي گرانو لوزاو نيز گيرنده هاي LH ظاهر شدهو پس از تخمك گذاري وبا اثرLH   سلول هاي گرانول زا شروع به توليد پروژسترون مي كنند كه به اين روند لو تئنيزه  شدن مي گو يند.بعد از تخمك گذاري فوليكول به جسم زرد تبديل ميشود وهورمون LH براي حفظ و نگهداري جسم زرد به مدت 10 روز ترشح آن را بر عهده داردو به دنبال آن پروژسترون ترشح مي شود.كه هورمون اصلي در حفظ بارداري است وبعدأ hcG جفتي در جسم زرد پروژسترون را مي سازد ولي سپس از ماه دوم بارداري  جفت به طور مستقيم پروژسترون را مي سازد اما اگربارداري صورت نگيرد افزايش تصا عدي فعا ليت LH/hcG،كورپوس لوتئوم با مكانيسم آپوپتوز موجود در سلول هاي لوتئال نا پديد مي شودو ديواره ي رحم فرو مي ريزد وقاعدگي رخ مي دهدو غلظت پروژسترون نيز كاهش مي يابد.

LH در تخمدان ها با تحريك سلول هاي بين بافتي دور تر از فوليكول ها موجب ترشح هورمون هاي مرد ساز مانند ديون و هيدرو اپي آندروسترون و حتي تستوسترون مي گردد تستو سترون در زن براي حفظ ميل جنسي است. در هنگام رشد فوليكول LH توليد پيشنياز  آندروژن توسط سلولهاي تيكا براي توليد استروژن در سلول هاي گرانولوزا راتحريك   مي كند.

نقش اصلي LHبيشتر در تحريك هورمون هاي جنسي است.

عوارض افزايش LH

افزايش بيش از حد LH در بيماران چند كيستي (   polycysticovaris)باعث مي شود كه توا نايي بارور شدن را از دست داده ورشد موها ي بدن را زياد مي كند. افزايش LH واسترا ديول باعث بلوغ زودرس در اثر فعا ليت زود رس محور هيپو تالاموس –هيپوفيز –تخمدان است.افزايشH/FsH L با عث ايجاد تخمدان پلي كيستيك واختلالات قاعدگي مي گردد.

عوارض مقدار كم LH

مقدار LH درآمنوره   رواني و بي اشتها يي كم است. مقدار LH در بيماران با تومور هاي هيپوفيزي كم است.

تغييرات LH

تغييراتLH باعث امنوره ي ثانويه ي و اندازه گيري ان براي تشخيص محل ضايعه در تخمدان وفوق كليه مناسب است .  در زنان دچار امنوره ،با اندازه گيري LH مي توان نارسايي اوليه تخمدان را ازهيپر پرولاكتينمي وحاملگي تمايز داد .در نا رسايي اوليي تخمدان سطوح FsHوLH بالا پرولا كتين طبيعي است در حاملگي hCGمثبت سطح پرولاكتين طبيعي تا بالا LH طبيعي تابالا واسنراديول بالا است .

مقادير طبيعي LH

عبارتند از mIu/ml 12 دربچه ها – mIU/ml 15 در مردان بالغ- mIU/ml 200-30 در زنان يائسه –mIu/ml 10 در زنان درسنين قاعدگي به جزدر اواسط سيكل كه قله ايجاد شده ومقدار LH  مي تواند MIU/ml 80 برسد.(mIu/ml واحد بين المللي در ميلي ليتر)

اندازه گيري هورمون ها :

روشهاي زيادي براي اندازه گيري هورمونها وجود دارد كه شامل روشهاي بيولوژي – راديوايمونوواسي (RIA) كروماتوگرافي بويژه GLC – ايمو نوفلورست ELISA كلويمتدي وروشهاي غيرمستقيم با اندازه گيري متابوليتهاي حاصل از عمل هورمون مي باشد .

روش RIA

از ايزوتوپها در اين روش استفاده مي شود ودوتريوم بجاي يكي از هيدروژنهاي تركيبات آن ماده استفاده مي شود وآن ماده را اندازه گيري مي كنند در ايزوتوپها فعاليت مخصوص يا شمارش در دقيقه مورد استفاده قرار مي گيرد

GLC

دستگاه GLC از يك منبع گاز يا فاز متحرك تشكيل شده كه غير از ازت از آرگون هيدروژن وهليوم نيز مورد استفاده قرار مي گيرد .فاز ثابت مايع است وفاز متحرك گاز است جسم مورد اندازه گيري چنانچه تمايل به ماندن در فاز مايع را بيش تر از فاز گاز دارا مي باشد ديرتر از ستون مايع خارج مي شود وضمن جداسازي مقدار آنها اندازه گيري مي شود.

هورمونهای بخش مرکزی هورمونهای محلول در آب هستند که به غشا پلاسمائی سلول های هدف متصل می شوند. هورمون هایی که به سطح سلول ها متصل می شوند از طریق ملکول های حد واسطی موسوم به پیامبرهای ثانویهبا فرایندهای متابولیک داخل سلولی ارتباط برقرار می کنند. پیامبرهای ثانویه به دنبال تعامل لیگاند با گیرنده تولید می شوند.

مفهوم پیامبر ثانویه از این مشاهده نشات گرفت که اپی نفرین به غشا پلاسمایی سلول خاصی متصل می شود وcAMP  را در داخل این سلول ها افزایش می دهد. بعدا مجموعه ای از مطالعات تجربی نشان داد کهcAMP واسطه اثر بسیاری از هورمونهااست.

هورمون هاي بخش مغزي آدرنال

یکی از هورمونهای مترشحه از این بخش آدرنالین نام دارد . ترشح آدرنالین نوعی حالت آماده باش در بدن ایجاد می کند و بدن را یاری می دهد که در مقابل پیشامدهای نابهنگام ، آمادگی داشته باشد ؛ مانند موارد جنگ و ستیز ، فرار یا مسابقات ورزشی .در چنین حالتی ، در اثر ترشح آدرنالین فعالیت قلب افزایش می یابد ، فشار خون زیاد می شود و خون رسانی افزایش می یابد .آدرنالین به خصوص موجب باز شدن رگ های موجود در عضلات می شودو خون رسانی به این اعضاء را که موجب تحریک بدن می شوند ، افزایش می دهد . از طرف دیگر ، این ماده با تأثیر گذاشتن بر مغز ، حالت آمادگی بیشتر و امکان تحریک پذیری به اعصاب می دهد . اثر آدرنالین بر کبد موجب بالا رفتن گلوکز خون می شود و به این وسیله ، نیاز ماهیچه و اعصاب به انرژی بیشتر برطرف می گردد . ترشح آدرنالین هنگام خشم ، ترس و اضطراب افزایش می یابد .در واقع بخش مرکزی غده فوق کلیوی را می‌توان جزئی از دستگاه عصبی سمپاتیک دانست، زیرا این اعصاب به سلولهای بخش مرکزی وارد شده اند و هر بار که تحریک دستگاه سمپاتیک رخ می‌دهد، این سلولها تحریک می‌شوند و هورمون آدرنالین آزاد می‌کنند

فئوکروموسیتوما چیست؟

غدد آدرنال عملکردهای مختلفی دارند، یکی از آنها تولید آدرنالین و دیگر مواد شیمیایی مشابه است که بخشی از پاسخ مبارزه و فرار بدن هستند. در فئوکروموسیتوما سلولهای غیر طبیعی مقدار بسیار زیادی از این مواد شیمیایی را تولید می کنند که تظاهرات این بیماری را ایجاد می کنند.

تشخیص

كاتكولامين ها از محصولات توليد هورمون در مركز غدد فوق كليه هستند بررسي هاي تشخيصي ممكن است شامل آزمايش هاي ادرار و خون براي اندازه گيري سطوح كاتكولامين ها، ام آرآي ، و اسكن هسته اي باشد.
درمان

جراحي براي برداشت تومور. معمولاً پس از چند روز بررسي و درمان مقدماتي با داروهاي مهاركننده آزادشدن هورمون ها در طي جراحي ، تومور از طريق يك برش جراحي برروي شكم خارج مي گردد.
داروها
داروهاي مسدودكننده گيرنده هاي آلفا و بتا آدرنژيك قبل از جراحي به منظور مهار اثر هورمون ها در طي جراحي تجويز مي شود
تجويز داروهايي براي درمان فشارخون بالا ممكن است ضرورت يابد.

مینا ماهوری- دانشجوی رشته پزشکی- دانشگاه علوم پزشکی اراک

غدد فوق کلیوی روی کلیه ها قرار دارند و وزن هر غده حدود 5 گرم است. هر غده از دو بخش قشر(Adrena Cortex ) و مغز ( Adrenal Medulla) تشکیل شده است که هر بخش هورمون های جداگانه ای ترشح می کنند.

اهمیت قشر غده آدرنال از مغز یا مدولای آن بیشتر است. بطوریکه برداشتن این بخش موجب مرگ می شود در حالیکه تخریب و یا برداشتن بخش مدولا فقط اختلالاتی را ایجاد می نماید. قشر غده آدرنال هورمون هایی با عنوان کورتیکوستروئید را تولید می کند که از جنس استروئید هستند.

اثرات بیولوژیک هورمون های قشر آدرنال
هورمون های قشر آدرنال دارای دو اثر مهم مینرالوکورتیکوئیدی و گلوکوکورتیکوئیدی و اثرات ضعیف آندروژنی هستند. تقریبا تمام اثرات گلوکوکورتیکوئیدی مربوط به کورتیزول و اثرات مینرالوکورتیکوئیدی مربوط به آلدوسترون است.کورتیزول دارای اثر مینرالوکورتیکوئیدی مختصری نیز است ولی اثر آلدوسترون در احتباس سدیم 500 برابر قوی تر از کورتیزول است. با توجه به میزان ترشح آلدوسترون ( 150 میکروگرم) و کورتیزول (20 تا 25 میلی گرم) در شبانه روز مسلم است که اثرات گلوکوکورتیکوئیدی منحصر به کورتیزول است و این هورمون بعلت ترشح بسیار زیادتر از آلدوسترون، قسمتی از اثرات مینرالوکورتیکوئیدی در بدن را نیز انجام می دهد.
هیپوکورتیکوئیدی و هیپرکورتیکوئیدی:
کمبود هورمون های قشر غده آدرنال(هیپوکورتیکوئیدی ) باعث بیماری آدیسون(Addison ) و افزایش غیر طبیعی آنها موجب بیماری کوشینگ می شود. در بیماری آدیسون که در اثر تحلیل و کوچک شدن قشر آدرنال ایجاد می شود، حجم خون و فشار آن و بازده قلبی کاهش می یابد و ضعف و رخوت عمومی همراه با پیگمنتاسیون ( ایجاد لکه های قهوه ای و سیاه ) در نواحی نازک پوست بویژه در مخاط لب ها و نوک پستان ها می گردد. اگر بیمار درمان نشود در ظرف چند روز تا چند هفته بعلت ضعف شدید و شوک گردش خونی می میرد.
در بیماری کوشینگ که از رشد بیش از حد قشر آدرنال(هیپرکورتیکوئیدی ) به وجود می آید، بافت چربی در نواحی گردن و پشت افزایش می یابد ولی دست و پا ها لاغر می شوند، ضعف عضلانی عارض می شود و پوست نازک و استخوان ها شکننده شده و افسردگی و اضطراب و اختلال در حافظه نیز ایجاد می شود.بعلاوه در این بیماران صورت خیزدار و پف کرده و حاوی جوش های فراوان همراه با رشد زیاد مو در صورت مشاهده می گردد.
تنظیم ترشح کورتیکوستروئیدها
ترشح کورتیزول و کورتیکوسترون و آندروژن های غده آدرنال به وسیله هورمون آدرنوکورتیکوتروپین(ACTH ) که محرک قشر آدرنال است و از هیپوفیز قدامی ترشح می شود، تنظیم می گردد. ترشح ACTH نیز به نوبه خود توسط فاکتور آزادکننده کورتیکوتروپین(CRF ) تنظیم می شود.
درد و ناراحتی های عصبی و روانی با تاثیر بر هیپوتالاموس ، ترشح CRF را افزایش می دهند که در نتیجه آن به افزایش ترشح کورتیکوستروئید ها منجر می شود.بالا رفتن میزان کورتیزول در خون با اثر مستقیم بر هیپوتالاموس و هیپوفیز باعث کاهش ترشح CRF و ACTH می گردد.بر عکس هنگام کاهش کورتیزول در خون ترشح هورمون های مذکور افزایش می یابد. ترشح هورمون های کورتیزول و CRF و ACTH در شبانه روز حالت نوسانی دارد ، بطوریکه در ساعات اولیه صبح زیاد و در هنگام غروب کم است.

تست های علوم پایه

1. کدام هورمون به طور مـؤثری گلیکوژنولیز را در عضله افزایش می دهد؟

الف)کورتیزول                                             ب)اپی نفرین

ج)گلوکاگن                                                  د)انسولین

(دندانپزشکی – شهریور 83)

1. در بیماری کوشینگ غلظت کدام هورمون در خون به طور چشمگیری افزایش می یابد؟

الف)اپی نفرین                                             ب)پرولاکتین

ج)هورمون رشد                                           د)آدرنوکورتیکوتروپین

(دندانپزشکی – شهریور83)

1. اثرات مینرالوکورتیکوئیدی آلدسترون در بازجذب NA+ علاوه بر ادرار در کدام مایع بیولوژیک دیگر اتفاق می افتد؟

الف)بزاق – عرق – مایع مغزی                       ب)فقط شیره معده

ج)بزاق – عرق – شیره معده                            د)فقط ادرار

(پزشکی – اسفند83)

1. ترشح کدام یک از هورمون های زیر توسط آنژیوتانسین تنظیم می شود؟

الف) LH                                                 ب) آلدوسترون

ج) هورمون رشد                                        د)کلسی تونین

(پزشکی – شهریور 79)

1. کاهش ترشح کدام هورمون موجب بیماری آدیسون می شود؟

الف)کورتیزول                                           ب)تیروکسین

ج)اپی نفرین                                               د)کلسی تریول

(پزشکی – اسفند79)

پاسخ ها:

1-الف         2-د          3- ج            4-ب           5-الف