با تشکر از دانشجویان محترم خانم ها: مبینا روانبخش و فاطمه جدیدی
نورروفیبروماتوزیس چیست؟
نوروفیبروماتوزیس یک اختلال|ژنتیکی است که باعث ایجادتومور های سیستم عصبی میشود این تومور ها ابتدا در سلول های پشتیبان دستگاه عصبی (سلول های سازنده ی غلاف میلین) ایجاد می شوند .
این اختلال عامل ایجاد تومور های پیش رونده ی عصبی و ایجاد اختلالات دیگر از جمله تغییرات پوستی و ناهنجاری های استخوانی است.
50-30 درصد افراد درگیر با این بیماری به دلیل بروز جهش در ژن ها به این بیماری دچار می شوند جهش های ایجاد شده می توانند به نسل های بعدی نیز منتقل شوند.
دانشمندان این اختلال را به سه نوع تقسیم میکنند:
نوروفیبرو ماتوزیس نوع 1) )NF1
(نورو فیبرو ماتوزیس نوع2) NF2
که خود نوعی از نوروفیبرو ماتوزیس نوع 1 است Schwannomatosis
نوروفیبرو ماتوزیس 1 نسبت به سایر انواع آن شایع تر است در تشخیص این بیماری پزشک به دنبال تغییرات پوستی، تومورها،ناهنجاری های استخوانی، و سوابق خوانوادگی بروز این اختلال میگردد علائم آشکار آناز هنگام تولد تا 10 سالگی قابل رویت است: لکه های قهوه ای روشن( شیر قهوه ای) روی پوست، وجود دو یا تعداد بیشتری توموردر عنبیه ی چشم، تومورهای عصب بینایی،بزرگتر بودن محیط سر نسبت به اندازه ی طبیعی و گسترش غیر طبیعی ستون فقرات ،جمجمه و استخوان تیبیا می باشند.
نوروفیبرو ماتوزیس نو ع2 کمتر شایع است و با تومور های عصب هشتم جمجمه ای شناخته می شود این تو مورها باعث فشار ویرانگری رو ی اعصاب مجاور می شوند برای اطمینان از وجود بیماری پزشک به دنبال تومور در عصب هشتم جمجمه ای، آب مروارید در سنین پایین ، وجود تومور در عنبیه (که باعپ اختلال در بینایی می شود) و وجود تومور یا علائم مشابه در افراد خانواده می گردد.
Schwannomatosis
از ویژگی های اصلی این نوع وجود تومور های مشخص در سلول های عصبی به جز سلول های شاخه های وستیبولار عصب هشتم جمجمه ای است مشخصه ی بارز این بیماری درد به دلیل بزرگ شدن و فشرده شدن اعصاب است علائمی مانند : بی حسی ، احساس خارش و ضعف در انگشتان دست و پا است.
آیا درمانی برای این بیماری هست؟
برای درمان این بیماری عموما جراحی توصیه می شود ، طی جراحی تومورها برداشته می شوند در نوع دوم بیماری ممکن است با تومورهای سرطانی مواجه باشیم.
درمان های متداول این بیماری شامل: جراحی، رادیو درمانی و شیمی درمانی است.این نوع درمان ها ممکن است برای کنترل و یا کاهش سایز تومورهای عصب بینایی انجام شوند برخی اختلالات استخوانی نیز ممکن است با جراحی برطرف شوند.
در نوع دو این اختلال تکنولوژی های پیشرفته ی درمانی مانند ام آر آی باعث شده که تومورهایی با قطر میلیمتری نیز قابل تشخیص باشند که در درمان سریع تر بیماری موثرند.
یکی از گزینه های درمانی برداشتن کامل تومور با جراحی است اما این روش با عوارضی از جمله ناشنوایی .همراه است جراحی همچنین میتواند عوارضی ازجمله آب مروارید و ناهنجاری های شبکیه را اصلاح کند .
نوروفیبروماتوزیس نوع 1
این بیماری با تغییرات پوستی(پیگمانه شدن) ،رشد تومور در اعصاب پوست،مغز و بخش های دیگر بدن توصیف می شود علائم در افراد مختلف تنوع قابل توجهی نشان می دهند.
بیماری از اوائل کودکی آغاز می شود و افراد مبتلا بر روی پوست لکه های قهوه ای رنگی دارند که عموما با افزایش سن از نظر تعداد و اندازه افزایش میابند.
در کودکان این لکه ها در نواحی زیر بغل و کشاله ی ران دیرتر ظاهر می شوند دربزرگسالان مبتلا تومور های خوش خیمی (که سرطانی هم نیستند !)بر رو یا زیر پوست ایجاد می شوند این تومورها ممکن است در اعصاب مجاور،طناب عصبی ویا درطول مسیر سایر اعصاب در بدن ایجاد شوند .
دربرخی افراد مبتلاتومورهای سرطانیدر طول مسیر های عصبی مشاهده شده این تومورها که عموما در جوانی یا بزرگسالی ایجاد می شوند ( تومور های بد خیم غلاف عصبی محیطی ) نامیده می شوند.
احتمال ابتلای به نوروفیبروماتوزیس از سایر سرطان ها مانند : سرطان خون و سرطان مغز بیشتر است!
در دوران کودکی تومور های خوش خیمی به نام Lisch nodoul در بخش رنگی چشم (عنبیه) ظاهر می شوند که البته اختلالی در بینایی ایجاد نمیکنند.
تومورهایی که روی بینایی تاثیر دارند اختصاصا تومور هایی هستند که در طول عصب بینایی ایجاد شده اند این تومور ها که تومور های بینایی نامیده می شوند ، ممکن است منجر به کاهش بینایی شوند البته در برخی موارد تومورهای بینایی بر بیناییی فرد تاثیر مخربی
ندارند .
از علائم دیگر این بیماری میتوان به : فشار خون بالا ، قامت کوتاه ، سر با اندازه ی غیر طبیعی (ماکرو سفالی)، ناهنجاری های اسکلتی مثل انحنای ستون فقرات ( اسکلیوز ) اشاره کرد گرچه اکثر این افراد هوش نرمالی دارند، ناتوانی های یاد گیری ، حواس پرتی و ناهنجاری های بیش فعالی(ADHD) به صورت شایعی در آنها مشاهده می شود.
شیوع نورو فیبروماتوزیس 1
شیوع این بیماری 1 در 3000 یا 4000 نفردردنیا است.
ژن های مرتبط
نوروفیبروماتوزیس 2 با جهش گسترده در بازوی بلند کروموزوم 17 (11.2 17q) ایجاد
می شود .
جهش در ژن NF1 عامل ایجاد نوروفیبروماتوزیس نوع 1 است.
ژن NF1 دستور العمل ساخت یک نوع پروتیین به نام نوروفیبروماتین را میدهد که دربسیاری از سلول ها مانند سلول های عصبی و سلول های پشتیبان اعصاب (سلول های الیگودندروسیت و شوان) ساخته می شود .
نوروفیبروماتین به عنوان یک متوقف کننده تومور عمل میکند که سلول ها را از رشد سریع وتقسیم غیر قابل کنترل باز می دارد.
جهش درژن NF1 موجب تولید نوعی نورو فیبرو ماتین غیر فعال می شود در نتیجه تومورهایی نظیر نورو فیبروماتوز در اعصاب پدید می آید .
این که جهش با چه مکانیسمی موجب بروزعلائم بیماری می شود هنوز مشخص نیست .
وراثت NF1
نورو فیبرو ماتوزیس نوع یک به عنوان یک بیماری اوتوزومی غالب تشخیص داده شده افراد مبتلا با یک نسخه ی جهش یافته از ژن NF1 در هر سلول متولد می شوند .
در نیمی از موارد ژن جهش یافته از یکی از والدین مبتلا به ارث می رسد در باقی موارد افراد بدون سابقه ی بیماری در خانواده و بر اثر ایجاد جهش ناگهانی در ژن NF1 مبتلا می شوند.
متاسفانه با توجه به الگوی ورلثتی بیماریوجود یک ژن ناهجار در فرد برای بیمار بودن کافیست اما برای ایجاد تومور باید 2 نسخه از این ژن وجود داشته باشد جهش در نسخه ی دوم در طول زندگی فرد ایجاد می شود عموما در افرادی که باNF1 متولد می شوند جهش دوم هم در بسیاری از سلول ها حاصل می شودو تومور های ویژه ی بیماری را ایجاد میکند.
