محقق : فاطمه سادات رحمتی
علوم آزمایشگاهی (مهر 90)
خلاصه تحقیق:
کلسی تونین یک پلی پپتید است که شامل 32 اسیدآمینه است . این هورمون توسط سلول هایc در غده تیروئید ساخته میشود. کلسی تونین در حالت عادی در پاسخ به افزایش یون کلسیم سرم ترشح میشود . یعنی ترشح کلسی تونین و PTH در رابطه معکوس با یکدیگر است . افزایش یون کلسیم پلاسما باعث افزایش هورمون کلسی تونین میشود . این هورمون از رها شدن کلسیم از استخوان ها جلوگیری می کند و با این کار باعث کاهش غلظت کلسیم پلاسما میشود .
در افراد سالم غلظت سرمی کلسی تونین کمتر از g/lµ 0.1 است و افزایش غلظت آن با کارسینوم مدولاری غده تیروئید ارتباط دارد . هورمون گلوکان و پنتا گاسترین از محرک های قوی در ترشح کلسی تونین هستند .
بیشترین کاربرد کلسی تونین در تشخیص کارسینوم مدولاری تیروئید است. در آزمایشگاه تست تحریکی با تجویز داخل وریدی کلسیم و پنتاگاسترین نیز باعث افزایش غلظت کلسی تونین میشود.
ساختار شیمیایی
کلسی تونین یک پلی پپتید شامل 32 اسید آمینه است که وزن مولکولی آن3400 است که توسط سلول های c در غده تیروئید ساخته میشود.منشا رویانی این سلول ها ستیغ عصبی Neural Crest است،یعنی از نظر بافت شناسی مشابه سلول های سایر غدد درون ریز می باشد. اسید آمینه های این هورمون در گونه های حیوانی بسیار متفاوت است بطوریکه کلسی تونین انسان و خوک تنها در 14 اسید آمینه مشترک هستند،علیرغم اختلاف بین ردیف و نظم اسید های آمینه شباهت زیادی در خواس بیولوژیک این هورمون ها وجود دارد. فعال ترین هورمون طبیعی که تا کنون به دست آمده کلسی تونین ماهی آزاد است.
نقش بیو شیمیایی و نحوه تنظیم سنتز و ترشح:
کلسی تونین در حالت عادی در پاسخ به افزایش یون کلسیم سرم ترشح میگردد یعنی ترشح کلسی تونین وPTH در رابطه معکوس با یکدیگر هستند. به طوری که افزایش یون کلسیم پلاسما از 9.5 الی15 میلی گرم متناسبا باعث افزایش کلسی تونین میگردد.این هورمون از رها شدن کلسیم از استخوان ها جلو گیری می کند و با این کار باعث کاهش غلظت کلسیم پلاسما می شود. نیمه عمر سرمی کلسی تونین در حدود 12 دقیقه است.در افراد سالم غلظت سرمی آن کمتر از g/lµ 0.1 است و افزایش غلظت آن معمولا با کارسنیوم مدولاری تیروئید ارتباط دارد. هورمون گلوکاگون و پنتا گاسترین از محرک های قوی در ترشح کلسی تونین هستند.
عملکرد:
مطالعات زیادی درباره محل سنتز و ساختمان شیمیایی این هورمون انجام گرفته است اما هنوز نقش فیزیولوژیک آن در انسان به خوبی روشن نشده است.سلول های هدف این هورمون در بافت استخوانی وجود دارد و این هورمون برعکس PTH از تحلیل بافت استخوانی و آزاد شدن کلسیم و فسفات جلوگیری می کند.به نظر می آید که کلسی تونین در بافت استخوانی در سلول هایی به غیر از سلول هایی که تحت تاثیر PTH قرار می گیرند،مستقل اثر کرده و باعث افزایش سنتز cAMP می شود و از این طریق عمل بیولوژیک خود را انجام می رساند.
کلسی تونین در متابولیسم فسفات ها نیز اثر قابل توجهی دارد بطوری که باعث انتقال فسفات ها به داخل سلول های استخوانی شده و همزمان با آن از انتقال کلسیم سلول های استخوانی به جریان خون ممانعت می کند.احتمالا همزمان با ورود فسفات ها،یون کلسیم نیز به داخل سلول کشانده میشود زیرا تجربه نشان می دهد که اثر کلسی تونین در کاهش کلسیم خون وابسته به غلظت فسفات است.از این خاصیت کلسی تونین و همچنین از اثر آن در جلوگیری از تحلیل استخوانی در درمان عوارض هیپوکلسمی در بیماریهای سرطانی استفاده می شود.
بیماریها:
تا کنون عوارض خاصی در رابطه با فقدان ترشح کلسی تونین شناخته نشده است.بیشترین کاربرد کلسی تونین در تشخیص کارسینوم مدولاری خانوادگی تیروئید (FMTC) است.این سرطان یک اختلال اتوزومال غالب است.اعضای بدون علامت خانواده بیمار مبتلا به این بیماری می توانند از غربالگری با توموگرافی کامپیوتری استفاده کنند زیرا غلظت کلسی تونین پلاسما ممکن است تا هزار بار بیشتر از حد طبیعی آن افزایش یابد ولی علیرغم غلظت زیاد آن به ندرت هیپوکلسیمی رخ می دهد.در آزمایشگاه تست تحریکی با تجویز داخل وریدی کلسیم و پنتاگاسترین نیز باعث افزایش غلظت کلسی تونین می شود.بدخیمی نهفته یا میکروسکوپی در بیمارانی دیده می شود که اسکن رادیوایزوتوپ آن ها منفی بوده و معاینه ی فیزیکی غدد تیروئید آن ها طبیعی است.
به نظر میرسد که غلظت کلسی تونین با یک چنین شاخص های وسعت بیماری نظیر حجم تومور و درگیری تومور بصورت موضعی و متاستازهای دور دست رابطه داشته باشد.از کلسی تونین برای پایش درمان و تشخیص عود بیماری استفاده میشود.همچنین در بعضی از بیماران مبتلا به کارسینوئید و سرطان ریه،کلیه،کبد و پستان غلظت کلسی تونین بالا می رود.البته تومورمارکر بودن کلسی تونین در این بیماری ها هنوز به اثبات نرسیده است.
افزایش کلسی تونین در بیماری های غیر بدخیم نظیر بیماری های ریوی،پانکراتیت،هیپرپاراتیروئیدیسم،کم خونی وخیم،بیماری پاژه استخوان و بارداری گزارش شده است.
